Stoppen met vechten tegen de kilo’s?

Ik las gisteren deze column van wetenschapsjournalist Asha ten Broeke. Ik heb eerdere stukken van haar gelezen die ik erg goed vond. Ook vind ik het bewonderingswaardig dat zij strijdt tegen de stigmatisering van mensen met obesitas. En natuurlijk heeft iedereen recht op een eigen mening rondom dit hete hangijzeronderwerp. Maar ik ben het op twee punten heel erg oneens met Ten Broeke.

Ten eerste schrijft Ten Broeke dat artsen zouden moeten ophouden met het noemen van het overgewicht in relatie tot aandoeningen. Lijnen zou namelijk sowieso zinloos zijn en artsen zouden moeten stoppen met het patiënten adviseren kilo’s af te vallen om hun klachten te verminderen, aldus Ten Broeke. Natuurlijk dient het standpunt van de patiënt door de zorgverlener gerespecteerd te worden. En wanneer je, zoals Ten Broeke aangeeft, klaar bent met het vruchteloze lijnen is dat begrijpelijk en een eigen, vrije keuze. Maar please mensen, laten we het onderwerp obesitas bespreekbaar houden (of maken) in de spreekkamer. Met respect en zonder vingerwijzen uiteraard. En vooral ook zonder het moraliserende ‘elk pondje gaat door het mondje’. Inmiddels weten we toch dat het ontstaan van obesitas iets ingewikkelder in elkaar steekt dan puur de energiebalans.

Het zou wellicht een open gesprek tussen patiënt en behandelaar ten goede komen wanneer een zorgverlener meer dan die idioot krappe tien minuten heeft voor een consult. Maar goed, dat is onderwerp voor een geheel eigen blog. Wat is er mis met het vragen naar het gewicht en informeren hoe de patiënt er tegenover staat? Het verband tussen obesitas en aandoeningen zoals bijvoorbeeld diabetes type 2 en bepaalde gewrichtsklachten is sterk en het effect van afvallen (al is het ‘maar’ een paar kilo) qua verbeteren van deze aandoeningen vaak zo krachtig. Dit kan niet onbesproken blijven, ook al is het wellicht vechten tegen de bierkaai voor velen. Ik weet dat het vaak voor mensen met obesitas een zeer gevoelig onderwerp is, dat was het voor mij ook, maar het kan juist opluchten en de patiënt helpen wanneer een arts de aanzet geeft om het over het gewicht te hebben. Houd het dus absoluut bespreekbaar, op respectvolle en empathische wijze.

Vervolgens trekt Ten Broeke ten strijde tegen de maagverkleiningsingrepen, want zij acht een maagverkleining ‘een manier om door het amputeren van een gezond orgaan je lichaam tot een dieet te dwingen op straffe van misselijkheid, braken en zogenoemde ‘dumpings’, waarbij je bijna van je ei gaat als je te veel of te snel eet.’ Ze haalt de Amerikaanse strijdster tegen fat stigmatisation Ragen Chastain aan die zegt ‘door verschrikkelijke, levenslange bijwerkingen en zelfs sterven te zien als een volstrekt redelijk resultaat van maagverkleiningen, geven artsen toe dat ze het volkomen oké vinden om onder het mom van ‘gezondheidszorg’ dikke mensen te doden of ernstig kwaad te doen, zolang er maar een kans is dat we er dun van worden.’

Het is nogal wat. Dat een orgaan geamputeerd wordt bij een maagverkleining is feitelijk onjuist. Bij de sleeve ingreep wordt een gedeelte van de maag verwijderd, bij een gastric bypass blijft de maag in het geheel in je lichaam, maar wordt – kort gezegd – een gedeelte van de maag en de dunne darm omgeleid zodat eten en drinken dat gedeelte niet passeren. Er wordt geen orgaan in het geheel geamputeerd. De klachten van dumpings, misselijkheid en braken die Ten Broeke noemt, kunnen voordoen. Echter niet bij iedereen en ze zijn in de meeste gevallen van tijdelijke aard. Een onjuist beeld neerzetten van deze ingrepen helpt niemand lijkt mij.

Het opnemen van de quote van Chastain over artsen die het oké zouden vinden dikke mensen moedwillig kwaad te doen voor de kans ze dun te maken, doet geen enkel recht aan de inzet van de bariatrische chirurgen en overige zorgverleners op dit gebied. Ik zeg niet dat de trajecten perfect zijn of dat er geen ruimte is voor verbetering in de screening op geschiktheid van de patiënt of op het gebied van de nazorg, maar er wordt elke dag weer met zoveel inzet gewerkt om patiënten een reële kans te geven op het blijvend verliezen van een flink aantal kilo’s. Hierbij is voor de zorgverleners niet het dun worden het doel, maar het verbeteren van de gezondheid en quality of life van hun patiënten. Artsen passen deze ingreep toe omdat ze weten dat dat levens kan veranderen. Meestal ten goede, helaas soms ten slechte.

Ik ben de laatste die zal zeggen dat het ondergaan van een maagverkleining zaligmakend is. Deze weg is zeker niet voor iedereen en ik respecteer net zo goed de mensen die besluiten niet meer te strijden tegen de kilo’s als de mensen die zich er niet bij neerleggen en op zoek gaan naar hun manier om af te vallen.

Ten Broeke geeft aan in haar omgeving vrouwen te kennen die een maagverkleining hebben ondergaan en dat ‘bij twee ging dat redelijk oké, één is altijd uitgeput, één is altijd misselijk en één is doodgebloed.’ Ik begrijp dat het een negatief beeld geeft van de maagverkleiningsingreep wanneer dat je referentiekader is. Maar daarmee gaat ze voorbij aan de onderzoeken die aantonen dat de meerderheid van de geopereerden nog elke dag zo blij zijn met hun beslissing zich te laten opereren.

Een maagverkleining is puur symptoombestrijding? Ja wellicht, maar wel de krachtigste symptoombestrijding die er momenteel is in de strijd voor een betere gezondheid. Een strijd die voor mij het altijd waard is gestreden te worden.